Vrnjačka Banja

Vjačka Banja se nalazi u centralnoj Srbiji, oko 200 km južno od Beograda. Drumskom i železničkom saobraćajnicom koja dolinom Zapadne Morave spaja magistralne puteve Balkana, Beograd – Sofija i Beograd – Atina, Vjačka Banja je veoma dobro povezana sa svim krajevima Srbije, a dobrim lokalnim putevima sa svojim šumsko – planinskim zaleđem koje čini široko područije očuvane prirodne sredine. Na severu je pitoma plodna oranica zapadnog Pomoravlja, a na jugu, preko 100 km duga klisura Ibra koji se hučno probija planinskim klancima prastare Dardanije, današnje Raške, gde je nastala srpska država. Tu su i visoke planine sa poznatim zimskim sportskim centrima, među kojima se naročito ističe Kopaonik. Najzad, ovo je regija sa najznačajnijim spomenicima srpske srednjevekovne kulture, posebno manastirima sa monumentalnim fresko slikarstvom od kojih je neke, kao svetsku kultuu baštinu, zaštitio UNESKO.

 

Vjačka Banja ima veoma dugu lečilišnu tradiciju. Na Vjačkom toplom mineralnom izvoru u vremenu od II do IV veka Rimljani su izgradili svoje lečilište i oporavilište AQUAE ORCINAE. O tome nam svedoče arheološki nalazi u užem jezgru rimske banje, odnosno bazen za kupanje, rimski izvor tople mineralne vode (Fons Romanus) i mnoštvo kovanog novca koji je iz kultnih motiva ostavljen u lekoviti izvor. Razvoj zdravstva u Vjačkoj Banji ima tradiciju dugu preko 150 godina.Prvi banjski lekar koji je svojim pacijentima preporučivao lečenje u Vjačkoj Banji bio je Josif Pančić, a prvi bolesnik koji se po njegovoj preporuci ovde lečio bio je Pavle Mutavdžić, načelnik Okruga kruševačkog. Bilo je to 1860. godine. Od tog vremena prirodni i balneoklimatološki faktor kojim Vjačka Banja obiluje bio je korišćen za lečenje šećee bolesti, bolesti organa za varenje, bolesti jetre, bolesti mokraćnih organa, bolesti kože, očiju, nervnog sistema, kao i poboljšanje i prevenciju opšteg zdravstvenog stanja pacijenata.

 

Vjačka Banja ima 7 poznatih izvora mineralnih voda i to: Topli mineralni izvor (tzv. Topla voda), smešten u centralnom banjskom jezgru, Snežnik-smešten u zoni Vjacke reke, Slatina u zoni Lipovačke reke, Jezero, izvor koji je smešten u banjskom parku na polovini puta Snežnik-Slatina, Beli Izvor-u blizini ušca Lipovačkog potoka u Lipovačku reku, Borjak – izvor udaljen 700 m od Snežnika uzvodno uz korito Vjačke reke i Vjačko Vrelo koje se nalazi na polovini magistralnog puta Kraljevo – Kruševac. Od već pomenutih izvora za balneološku terapiju se koriste četiri: Topla voda, Snežnik, Slatina i Jezero dok se dve flaširaju kao stone mineralne vode (Voda Vjci sa izvora Topla voda i Vjačko Vrelo). Centralno mesto u životu Vjačke Banje pripada Promenadi, predivnom banjskom šetalištu koje se na jednoj strani celom dužinom proteže uz Vjačku reku, dok su sa druge strane smešteni kafići, restorani, prodavnice i još mnogo toga što može privući pažnju šetača. Na Promenadi se nalaze i bioskop, kao i gradska biblioteka Dr Dušan Radić ispred koje se nalazi trg Kulture koje je mesto različitih kultuih i zabavnih manifestacija. Središnje mesto šetališta predstavlja jedan od simbola Vjačke Banje, vrabac Gočko koji je nezaobilazno mesto za fotografisanje čime ćete ovekovečiti posetu ovom banjskom biseru.

 

Duž čitavog šetališta uz reku se nadvijaju lipe koje pružaju prijatno utočište tokom vrućih dana, a samo šetalište je sa više od dvadesetak mostova povezano sa vjačkim parkom među kojima možemo izdvojiti Most ljubavi kao jedno od mesta koje morate posetiti ukoliko se nađete u Vjačkoj Banji. Ono što olakšava snalaženje svakako su mnogobrojni putokazi koji upućuju na znamenitosti koje treba videti i posetiti poput Japanskog vrta, Zamka kulture, brojnih mineralnih izvora, kao i mnogobrojnih mesta kultuog i zabavnog karaktera. Naprosto, sve što želite naći i videti najpristupačnije je iz vjačkog šetališta jer je odatle naizgled sve na dohvat ruke. Amfiteatar u Vjačkoj Banji, populaa letnja pozoica, smešten je na crkvenom brdu, ispod Hrama rođenja Presvete Bogorodica, a neposredno iznad Trga kulture. Gradnja koja je započeta 1986. godine konačno je završena 1988. kada pozoica i počinje da se koristi i to od 14. jula, na dan Vjačke Banje. Ovo kultno zdanje mesto je održavanja mnogih kultuih manifestacija. Ono po čemu je svakako prepoznatljiv amfiteatar jeste Festival filmskog scenarija koji ima najdužu tradiciju održavanja na letnjoj pozoici.

 

Duh Japana u srcu Vjačke Banje, ovako možemo nazvati vrt smešten u nastavku centralnog banjskog parka, a uređen po japanskom konceptu. Otvoren je 2011. i ovo nije prvi vrt uređen po ovom principu, postoji jedan u Beogradu, ali sa površinom od oko 30 ari vjački vrt je veći, a time što je smešten u velikom parkovskom kompleksu dobija dodatno na svojoj jedinstvenosti. Centralni park ima još jednu turističku atrakciju – lavirint sa ukupno 1 km parkovske staze i 440 četinara od kojih se formira zeleni zid. Ovaj simpatični vrabac zapravo je nastao kao simbol i maskota Igara bez granica koje su u Vjačkoj Banji održane 1990.

„Most ljubavi” danas je stecište kako zaljubljenih, tako i svih ljubitelja turizma i znatiželjnika koji žele da čuju priču o ljubavi. Možda će neverovatno zvučati podatak da je most ljubavi i priča koja mu daje čar svojevremeno gotovo pala u zaborav. Da ne dođe do toga moramo zahvaliti Desanki Maksimović koja je kao čest gost Vjačke Banje, čuvši tužnu ljubavnu priču od starijih meštana, napisala pesmu Molitva za ljubav i oživela sećanje na dvoje zaljubljenih i doprinela da legenda nastavi da živi. Ljubavna priča je smeštena u period neposredno pre Prvog svetskog rata, kada su se zavoleli učiteljica Nada i srpski oficir Relja. Velika ljubav je plenila pažnju svih Vjčana, o njima su svi pričali, a most koji danas predstavlja Most ljubavi bio je njihovo omiljeno sastajalište. Mladi su se obećali jedno drugome ali je njihovu ljubav prekinuo rat koji je Relju odveo na front, a Nadu ostavio da čeka voljenog. Međutim, ispostaviće se da se Relja nikada neće vratiti, a sve zbog prelepe Grkinje zbog koje i raskida zaruke. Njegov dalji život ostaje nepoznanica, ali Nadina sudbina je dobro poznata. Prevelika tuga je slomila i iz dana u dan bilo joj je sve teže i naposletku umire mlada. Potrešene sudbinom mlade učiteljice, a u želji da sačuvaju svoju ljubav, devojke na katance ispisuju svoja imena i imena svojih momaka, vezuju ih za ogradu mosta, a ključeve simbolično bacaju u reku. I iako je priča gotovo zaboravljena, uspela je ponovo da zaživi, a tradicija „vezivanja“ ljubavi je nastavljena. Simbolično, Most ljubavi je bio mesto održavanja prvog Festivala ljubavi (Love fest) u Vjačkoj Banji i svakako je mesto koje treba posetiti ako ste u Vjačkoj Banji ili prolazite kraj nje, a ko zna, mozda i vi „zaključate“ svoj ljubav na ovom čarobnom mestu.

 

Vjačka Banja je odnedavno bogatija za još jedan pešački most koji krasi Vjačku reku. Most zanimljivog imena „Ko to tamo peva”,izgrađen je u čast velikana jugoslovenskog i srpskog glumišta, a na inicijativu udruženja „Danilo Bata Stojković“. Na ovaj način odato je svonevrsno priznanje filmskim umetnicima, od kojih su mnogi bili rado viđeni gosti Vjačke Banje. Sada, pored „mosta ljubavi“ i „mosta matematičara“, Vjačka Banja ima i filmski most čija je ograda ukrašena filmskom tematikom i motivima iz filma čije ime nosi. Jedan od mostova na Vjačkoj reci posvećen je matematici. To je možda jedini most na svetu koji je posvećen ovoj nauci. A sve je počelo 2011. godine kada je u Vjcima naš najistaknutiji šahista Svetozar Gligorić organizovao simultanku na nekoliko desetina tabli pored reke. Među učesnicima simultanke bilo je i više matematičara, koji su u to vreme prisustvovali prvom međunarodnom simpozijumu matematičara u Zamku Belimarković u Vjačkoj Banji. Oduševljeni manifestacijom, matematičari su se, u znak sećanja na prvi skup matematičara u banji, dogovorili da jedan most bude posvećen njihovoj nauci.

 

Table sa stihovima i citatima naših poznatih književnika, tektopisaca, pesnika našle su se kraj cvetnih žardinjera na mostu „Spomenar". Ovde su stihovi Đorđa Balaševića, Miroslava Antića, Desanke Maksimović, Duška Trifunovića i drugih koji su obeležili jednu epohu u našim životima, a čiji će stihovi i citati večno trajati. Most „Daljinar" se nalazi ispred restorana „Srbija”, pored najlepše aleje lipa, koje je zasadio legendai predsednik vjačke opštine vojvoda Lune krajem dvadesetih godina 19. veka. Prema kazivanju nekadašnjeg vjačkog sveštenika Save Petrovića, poznati banjski konobar Nedeljko Neđa Ilić često se viđao na ovom mostu kako je oko sebe okupljao goste i pričao im kolika je udaljenost od njega do velikih svetskih metropola. U želji da se sačuva sećanje na Neđu, ovaj most je dobio ime „Daljinar”.

Zamak Belimarković je pored vjačke Crkve najstariji objekat u Vjačkoj Banji. U njemu se danas nalazi Zavičajni muzej koji je kompleksnog tipa i odnosi se na teritoriju Vjačke Banje i okoline, sa arheološkom, etnografskom, istorijskom (zbirka grafičko-turisticke propagande Vjaca, zbirka graditeljskog nasleda, zbirka starih razglednica, zbirka fotografija, zbirka starih foto negativa na staklu), umetničkom zbirkom (skulpture, slike, grafike...) i soba đenerala Belimarkovića". Stalnu postavku čine tri izložbe: "Ladarište - praistorija Vjaca", "Etnografsko nasleđe Vjačke Banje", "Spomen soba đenerala Belimarkovića". Vjački Kaeval svakako predstavlja krunu dešavanja tokom sezone. Ova manifestacija okupi preko 200 000 posetilaca. Tokom nedelju dana u julu mesecu Vjačka Banja je scena na kojoj se održava veliki broj maskenbala, festivala, koncerata, predstava, sportskih dešavanja…